Class 7 Sanskrit Grammar Book Solutions व्यावहारिकः शब्दकोशः

We have given detailed NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Grammar Book व्यावहारिकः शब्दकोशः Questions and Answers come in handy for quickly completing your homework.

Sanskrit Vyakaran Class 7 Solutions व्यावहारिकः शब्दकोशः

पशुओं के नाम (Name of Animals)

संस्कृत – हिन्दी – अंग्रेज़ी

1. धेनुः/गौः – गाय – Cow
2. महिषी – भैंस – Buffalo
3. वृषभः – बैल – Ox
4. अजा – बकरी – Goat
5. गजः – हाथी – Elephant
6. उष्ट्रः – ऊँट – Camel
7. अश्वः / घोटक: – घोड़ा – Horse
8. कुक्कुरः / सारमेयः – कुत्ता – Dog
9. सिंहः – शेर – Lion
10. वानरः / कपिः – बन्दर – Monkey
11. विडाल: / मार्जारः – बिलाव / बिल्ली – Cat
12. कूर्मः / कच्छपः – कछुआ – Tortoise
13. मृगः – हिरण – Deer
14. वृकः – भेडिया – Wolf
15. गर्दभः – गधा – Donkey
16. शृगालः – गीदड़ – Jackal
17. नकुलः – नेवला – Mongoose
18. मूषकः – चूहा – Mouse
19. शशकः – खरगोश – Rabbit
20. मण्डूकः / दर्दुरः – मेढक – Frog
21. भल्लूकः – भालू – Bear
22. व्याघ्रः – बाघ – Tiger

पक्षियों के नाम (Name of Birds)

संस्कृत – हिन्दी – अंग्रेज़ी

1. कपोतः – कबूतर – Pigeon
2. कुक्कुटः – मुर्गा – Cock
3. मयूरः – मोर – Peacock
4. शुकः – तोता – Parrot
5. काकः – कौआ – Crow
6. पिकः – कोयल – Koyal/Indian cuckoo
7. चटका – चिड़िया – Sparrow
8. उलूकः – उल्लू – Owl
9. हंसः – हंस – Swan
10. गृध्रः – गिद्ध – Eagle
11. श्येनः – बाज़ – Hawk
12. भ्रमरः – भौंरा – Beetle
13. चित्रपतङ्गः / तित्तिरी – तितली – Butterfly
14. मक्षिका – मक्खी – Housefly
15. मधुमक्षिका – मधुमक्खी – Honeybee
16. वर्तिका – बतख – Duck
17. बकः – बगुला – Crane

शरीर के अंग एवं अवयव (Parts and Organs of body)

संस्कृत – हिन्दी – अंग्रेज़ी

1. शिरः – सिर – Head
2. केशः – बाल – Hair
3. ललाट: / मस्तक: – माथा – Forehead
4. कर्णः – कान – Ear
5. नेत्रम्/चक्षुः – आँख – Eye
6. नासिका – नाक – Nose
7. आननम् – मुँह / चेहरा – Face
8. मुखम् – मुँह – Mouth
9. ओष्ठ / अधरः – होंठ – Lips
10. जिह्वा – जीभ – Tongue
11. ग्रीवा – गर्दन – Neck
12. कण्ठः – गला – Throat
13. उदरम् – पेट – Stomach
14. वक्षस्थल – छाती – Chest
15. स्कन्धः – कन्धा – Shoulder
16. अंगुष्ठम् – अँगूठा – Thumb
17. अंगुलिः – अंगुली – Finger
18. दन्तः – दाँत – Teeth
19. पादः – पैर – Foot
20. नखः – नाखून – Nail
21. पृष्ठः – पीठ – Back
22. जंघा – जाँघ – Thigh
23. कपोल: – गाल – Cheek
24. जानु – घुटना – Knee
25. बाहुः – बाजू – Arm
26. हृदयम् – हृदय / दिल – Heart
27. भ्रूः – भौंह – Eyebrow
28. करतलः – हथेली – Palm
29. अस्थि – हड्डी – Bone
30. कंकालः – हड्डियों का ढाँचा – Skeleton
31. त्वच / चर्म – खाल / चमड़ी – Skin
32. रक्तम् / रुधिरम् – रक्त / खून – Blood
33. अश्रु – आँसू – Tears
34. चित्तम् / मनः – मन – Mind
35. कफोणिः – कोहनी – Elbow

फलों के नाम (Names of Fruits)

संस्कृत – हिन्दी – अंग्रेज़ी

1. नारिकेलम् – नारियल – Coconut
2. कदलीफलम् – केला – Banana
3. आम्रम् – आम – Mango
4. जम्बुफलम् – जामुन – Black plum
5. दाडिमम् – अनार – Pomegranate
6. अमृतफलम् – अमरूद – Guava
7. नारंगम् – सन्तरा – Orange
8. निम्बफलम् / जम्बीरम् – नींबू – Lemon
9. द्राक्षाफलम् – अंगूर – Grapes
10. अंजीरम् – अंजीर – Fig
11. कूष्माण्डम् – तरबूज – Watermelon
12. एरण्डम् – पपीता – Papaya
13. इक्षुः / रसालः – गन्ना – Sugarcane
14. सीताफलम् – शरीफा – Custard apple
15. सेबफलम् – सेब – Apple
16. खजूरम् – खजूर – Date

खाद्यपदार्थों के नाम (Names of eatables)

संस्कृत – हिन्दी – अंग्रेज़ी

1. करपट्टिका – रोटी – Bread
2. सूपः – दाल – Pulse
3. दधि – दही – Curd
4. गोधूमम् – गेहूं – Wheat
5. मिष्टान्नम् – मिठाई – Sweets
6. तण्डुलम् – चावल – Rice
7. ओदनम् – भात – Cooked rice
8. शाकः – सब्जी – Vegetable
9. दुग्धम् – दूध – Milk
10. चणकः – चना – Gram
11. तैलम् – तेल – Oil
12. घृतम् – घी – Ghee
13. नवनीतम् – मक्खन – Butter
14. यवः – जौ – Barley

सम्बन्ध वाचक शब्द (Words for relation)

संस्कृत – हिन्दी – अंग्रेज़ी

1. जनकः / पिता – पिता – Father
2. अम्बा / जननी – माता – Mother
3. भ्राता – भाई – Brother
4. भगिनी – बहन – Sister
5. अग्रजः – बड़ा भाई – Elder brother
6. अनुजः – छोटा भाई – Younger brother
7. अग्रजा – बड़ी बहन – Elder sister
8. अनुजा – छोटी बहन – Younger sister
9. पितामहः – दादा – Grand father (paternal)
10. पितामही – दादी – Grand mother (paternal)
11. मातामहः – नाना – Grandfather (maternal)
12. मातामही – नानी – Grandmother (maternal)
13. पितृव्यः – चाचा – Uncle (paternal)
14. पितृव्या – चाची – Aunt (paternal)
15. मातुलः – मामा – Uncle (maternal)
16. मातुलानी – मामी – Aunt (maternal)
17. भागिनेयः – भाञ्जा – Nephew (maternal)
18. श्वश्रुः श्वशुरः – ससुर – Father-in-law
19. पुत्रः – पुत्र / बेटा – Son
20. पुत्री – पुत्री / बेटी – Daughter
21. सखी – सहेली – Friend (female)
22. मित्रम् – मित्र / सखा – Friend (male)

अन्य उपयोगी शब्द (Some other useful words)

संस्कृत – हिन्दी – अंग्रेज़ी

1. शुल्कः – फ़ीस – Fee
2. सूचनापट्टः – सूचनापट्ट – Noticeboard
3. श्यामपट्टः – श्यामपट्ट – Blackboard
4. प्रकोष्ठः – कमरा – Room
5. भवनम् – इमारत / भवन – Building
6. लेखाधारः – मेज़ – Table
7. आसन्दिका – कुर्सी – Chair
8. कर्गलम् – कागज – Paper
9. कलमम् – कलम – Pen
10. मञ्जूषा – पेटी – Box
11. व्यजनम् – पंखा – Fan
12. विद्युत्दीपकम् – बल्ब – Bulb
13. कपाट: – किवाड़ – Door
14. गवाक्षः – झरोखा – Ventilator
15. वातायनम् – खिड़की – Window
16. भित्तिः – दीवार – Wall
17. दैनन्दिनी – डायरी – Diary
18. वाचनालयः – वाचनालय – Reading room
19. पुस्तकालयः – पुस्तकालय – Library
20. शाटिका – साड़ी – Saree
21. उणविकरम् – स्वेटर – Sweater
22. कारागारः – कारावास – Jail
23. भुशुण्डी – बन्दूक – Gun
24. अश्मपट्टिका – स्लेट – Slate
25. श्वेतवर्तिका – चांक – Chalk
26. तृणम् – घास – Grass
27. छत्रम् – छाता – Umbrella
28. नागदन्तः – खूटी – Hook
29. लवित्रम् / छुरिका – चाकू / छुरी – Knife
30. कर्तनी – कैंची – Scissors
31. पादत्राणम् – जूता – Shoe
32. दीपकम् – दीपक / दीया – Lamp
33. मुद्रिका – अंगूठी – Ring
34. रुप्यकम् – रुपया – Rupee
35. पणकः – पैसा – Coin
36. न्यायालयः – न्यायालय – Court
37. औषधालयः – चिकित्सालय – Hospital
38. देवालयः – मन्दिर – Temple
39. संगणकम् – कम्प्यूटर – Computer
40. प्रक्षेपकयन्त्रम् – प्रोजेक्टर – Projector
41. ध्वनिविस्तारकयन्त्रम् – माइक / लाउडस्पीकर – Microphone / Loudspeaker
42. मञ्चम् – स्टेज / मञ्ज – Stage